L-iktar relitt fond li qatt instab fl-ibħra Franċiżi ġie skopert b'kumbinazzjoni f'fond ta' kważi 2.6km – u huwa maħsub li huwa vapur merkantili tas-seklu 16 li kien qed ibaħħar lejn il-punent mill-Italja.
In-nawfraġju, imlaqqam “Camarat 4” għall-ras ta’ Cap Camarat, instab fl-4 ta’ Marzu ’l barra mill-komun kostali tal-Mediterran ta’ Ramatuelle, fin-nofsinhar ta’ St Tropez, u l-iskoperta tiegħu għadha kemm tħabbret wara riċerka ta’ segwitu.
“Operazzjoni ta’ kontroll tas-sikek tal-baħar” kienet qed titwettaq mit-tim CEPHISMER tal-Marina Franċiża, li jispeċjalizza fid-difiża u l-esplorazzjoni taħt l-ilma, billi jiċċekkja r-riżorsi tal-baħar fond tan-nazzjon. Il-fdalijiet inizjalment dehru waqt stħarriġ tas-sonar qabel ma ntbagħtet AUV biex tikseb immaġni mill-qrib tas-sit.
L-iskoperta ġiet irrappurtata lill- Prefettura Marittima tal-Mediterran, li min-naħa tiegħu kkuntattja lid-Dipartiment tar-Riċerka Arkeoloġika Taħt l-Ilma tal-gvern (DRASSM), responsabbli għall-protezzjoni, l-istudju u l-iżvilupp tal-wirt taħt l-ilma ta' Franza.
Il-vapur kien twil aktar minn 30m u wiesa’ 7m u kien qed iġorr tagħbija ta’ buqari u platti taċ-ċeramika kif ukoll vireg tal-metall. Madwar 200 buqar u 100 platt jistgħu jidhru f’immaġnijiet miksuba mill-kameras tal-AUV, b’ħafna aktar ċeramika maħsuba li tinsab midfuna fis-sediment.
Il-buqari huma ta’ disinn Ligurjan tas-seklu 16 u l-platti sofor huma maħsuba wkoll li oriġinaw fil-Liguria. Ir-reġjun jinsab fil-grigal tas-sit tal-fdalijiet fil-majjistral tal-Italja, bil-kosta Mediterranja tiegħu tifforma dik li llum hija r-Riviera Taljana.
Xi wħud mill-buqari, li għandhom żennuni mqassra, iġorru l-monogramma 'IHS', rappreżentazzjoni fil-qosor ta' Ġesù Kristu ffurmata mill-ewwel tliet ittri ta' ismu bil-Grieg. Oħrajn huma mżejna b'disinji derivati mill-pjanti jew ġeometriċi, b'diversi disinji identifikati. Ġew identifikati wkoll ankri, sitt kanuni u żewġ borom tat-tisjir.
“F’dan il-fond il-fdalijiet kienu jiġu ppreservati minn kwalunkwe degradazzjoni jew serq, għalhekk din hija opportunità unika ta’ riċerka,” tgħid id-DRASSM, li qed tippjana li tesplora aktar ’il barra sal-limiti tal-qasam tad-debris, tlesti l-fotogrammetrija tal-fdalijiet u tieħu kampjuni magħżula għall-analiżi.
Qalet li stenniet li tim multidixxiplinari ta’ arkeologi marittimi, ċeramologi, speċjalisti fl-arkitettura navali, artillerija, ankri u materjali u konservaturi jkunu involuti fil-proġett.
Intqal ukoll li l-fdalijiet tal-vapur ipprovdew opportunità biex titqajjem kuxjenza dwar it-tniġġis tal-baħar, “b’kemm skart mikro kif ukoll makro preżenti fi kwantitajiet kbar fis-sit” – landa moderna tista’ tidher f’waħda mill-istampi.
“Camarat 4 hija skoperta notevoli għall-fond tagħha, il-karattru bla preċedent tagħha u l-opportunità li toffri biex jiġi studjat sit kważi intatt tas-seklu 16,” tgħid DRASSM, u żżid li “dan ir-relitt jikkostitwixxi pass ġdid fl-esplorazzjoni tal-abbiss.”
Ukoll fuq Diversnet: 10,000 ċeramika misjuba fuq nawfraġju tal-Med tal-qedem, Għaddas akkużat li seraq minn nawfraġju ta’ 2,000 sena, Anfora ssiġillata rari mistennija tiżvela sigrieti, L-għaddasa ta’ Sqallija jinvestigaw nawfraġju ta’ 2,500 sena
